जित्नेको घोडाबाट खसेका एक योद्धाको गीत

कल्पना गर्नुस् त… बाँधिएर उतानो लडाइएका बन्दीको नाङ्गो शरीरमा पानीका बुँद टप्किरहेछ… टप् टप् टप्… निरन्तर, अनवरत, अविराम । समयको अन्तरालमा ती बन्दी यस्तो क्षणमा पुग्छन् कि तिनी टप्किन लागेको सानो थोपो पानी देखेर पनि तर्सिन पुग्छन् । तिनलाई पागल बनाउँछ पानीको सानो थोपोले समेत । हेर्दा अनि सुन्दा साधारण लाग्ने यस यातनाको कठोरता भोग्दा मात्र थाहा लाग्छ । इस्वीको १६औँ शताब्दीमा प्रचलित यो यातना ‘चिनियाँ पानी यातना’ का नामले कुख्यात छ । यो यातना जसमा धेरै लामो समयसम्म निधारको एक भागमा पानी टप्काइन्छ, र तिनै टप्काइको तनावले पीडितलाई पागल बनाउँछ । यस प्रकारको यातनामा भौतिक भन्दापनि मानसिक रुपमा यातना दिइन्छ । 

अब प्रसङ्ग उस्तै खाले मानसिक यातना – तर फरक तरीकाको – यसबारे चर्चा गरौँ ।

हामी हाम्रा दृष्टि, घ्राण, श्रवणादि इन्द्रिय शक्तिका मद्दतले दृश्य, गन्ध, ध्वनि अनुभव गर्छौँ, महसुस गर्छौँ । कहिले कुन, कहिले कुन, र त रमाउँछौँ। तर सोच्नुस् त, यदि हामीमा गतिशीलता रहेन भने हाम्रा महसुसका दायरा कति संकुचित हुनपुग्छ ? एउटै दृश्य, उस्तै बास्ना, एकैथरि आवाज… आज, भोलि, पर्सि… लगातार । शायद मृत्युपर्यन्त । जडवत मुढोसरि हामी यस्तरी लडिबस्छौँ कि हाम्रो संसार हाम्रा आँखाले देख्ने दूरीसम्मको अर्धव्यासले चर्चेको तीन सय साठी डिग्रीको वृत्ताकार परिधिभित्र बन्द । 

कहालिलाग्दो यो परिस्थिति भोगिरहेका छन् कैयनले। हाम्रै वरिपरि छन् भोग्नेहरु । कुनैबखत मैले पनि भेटेँ, एक त्यस्तो व्यक्ति जो बन्दी थिए खुल्ला आकाशमुनि । उनको अवस्था हृदयविदारक थियो । बुझ्दै जाँदा थाहा पाएँ कि ती जित्नेको घोडाबाट खसेका योद्धा पो रहेछन् । मन कुँडियो, अनि मैले रचेँ एउटा कविता- ‘जित्नेको घोडा’ ! 

जित्नेको घोडा


जा त जा, 

हेरेर आइज त,

कुथुर्केको माउले बचेरो कोरलिसकिन् कि ?

जा त जा,

सुनेर आइज त,

फुङफुङे झरना उस्तैगरि सुसाउँदैछ कि ?

जा न जा, 

हेरेर आइज न,

सिमारा फाँटमा धानका बाला लहलहाउन थाले कि ?


जा न ।

मेरो भाइ, गएर सुनाइदे न ।

पल्लो गाउँको नन्दुलाई सुनाइदे न, धेरै भो नभेटेको, धेरै याद गर्दैछ यो साथीले भनेर ।

थानसिङका माइलाबालाई सुनाइदे न, अबदेखि खेतालो लाग्न यो बाउसे आउँदैन भनेर ।

पँधेरोमा मजेत्रो धुँदै गरेकी धनमायालाई भन्दे न,

अबदेखि तेल्लाई जिस्काउन यो बाउँठे आउँदैन भनेर ।


बरु पँधेरो छेउको झ्याङ्गबाट एक मुठो बनफाँडा चुँडालेर ल्याइदे न,

तिनको पात मल्दै तीखो गन्ध हावामा छरुँ आज ।

जा न, एक सास त्रिशुलीको चिसो हावा ल्याइदे न,

त्यसको सिरसिरे चिस्यानले यो तातिएको मनलाई चिस्याउँ आज ।


किनकि, अब त… अब त

पिँढीको बास भइगयो ।

जिउँदो लाससरि बनिगयो ।

जिउने दिन बाँकी कति छन् कति ।

हाडमासुको रास बनिगयो ।

अब त घरकाले पनि बोझ भारी ठान्ने भए ।

तैंले जस्तै अरुले पनि टेर्न गाह्रो मान्ने भए ।

अँ साँच्ची, मेरा पनि त कति रमाइला दिन थिए नि बाबै !

उफ्रीउफ्री फरालेका कान्ला ऊ तिनै त हुन् ।

इस्कुल दौडमा फस्ट प्राइज पाउने मै त हुँ ।

सुन्तलीको कपाल भुत्ल्याउने बिस्नेलाई लात हानेर भुक्लुक्कै ढाल्ने मैं त हुँ ।

सालको रुखको हाँगामा अड्केको चङ्गा खुरुरुरु चढेर झार्ने मैं त हुँ ।

भुसुनेलाई उक्साइ उक्साई क्लास छाड्न लगाएर ऐंसेलु टिप्न लैजाने मैं त हुँ ।


अहो, कति रमाइला थिए ती दिन !

अनि… आज एकान्तमा एक्लै बस्दा जब सोच्छु

शङ्का लाग्छ, के ती सबै साँचा थिए ?

कतै ती सपना त थिएनन् ?

हैन, हैन… 

ती सपना थिएनन् 

ती सब विपना थिए ।


म कसरी बिर्सुँ त्यो दिन, 

म्याथको क्लासमा श्याम सर

ए प्लस बी को होल स्क्वायर सिकाउँदै थिए ।

म कागजको प्लेन बनाएर झ्यालबाहिरतिर उडाउँदै थिएँ ।

झ्यालबाहिर देखेँ, एक हुल बन्दुक बोकी आउँदै थिए ।

एकछिनपछि देखेँ झ्यालभित्रबाट साथीहरु हामीलाई पो हेर्दै थिए ।

एकलहरमा हिँडेर जाँदै गरेका हामी दशजनालाई ।

हामी दश, हामी भाग्यमानी भयौँ रे

देशको मुहार फेर्न हामी छानियौँ रे

कसरी फेर्ने मलाई थाहा थिएन ।

फ्युज गाको चिम फेरेजस्तो फेर्ने पो हो कि ?

मैलो लुगा फेरेजस्तो फेर्ने पो हो कि ?

अहँ, मैले पटक्कै भेउ पाइनँ ।


पर पुग्दासम्म फर्कीफर्की हेरेँ ।

इस्कुल टाढिँदै बिलाएको देखेँ ।

आँखाको कुनोबाट तर्केको एक थोपो आँसु पुछेँ ।

तर मलाई रुन मनाही गरियो,

किनकि म जाँदै थिएँ मेरो देशको मुहार फेर्न ।

म बहादुर, म योद्धा, म सपूत !

मलाई रुन बन्देज लगाइयो ।

मलाई कवाज खेलाइयो ।

मलाई रातोसँग खेल्न लगाइयो

रातोसँग मितेरी लगाइयो 

रातका अँधेरीमा राता सपना देख्न लगाइयो ।

अनि, एउटा कहालिलाग्दो रात ।

युद्धको भयानक त्यो रात ।

म त्यही रातो रङ्गमा रङ्गिएँ ।

ठूलो आवाजसहित रातो रगतको आहालमा म पछारिएँ ।

घुँडामुनिको भाग चरक्क चर्किए ।

देशको मुहार फेर्न गएको म, 

म आफूले भने हार खाएँ ।

तर, म आफू हारेर हामीलाई भने जिताएँ ।

खुशी थिएँ ।

के भो त ?

मेरा दुबै गोडा बली चढिए पनि ।

देशको मुहार त फेरिनेभो ।


हो, फेरिएछ मुहार ।

देशको त हैन ।

हाम्राको मुहार भने फेरिएछ ।

चप्पल दामी जुत्तामा फेरिएछ ।

च्यातिएका लुगा महङ्गा सुटमा फेरिएछ ।

पैदलयात्रा सौखिन गाडीका यात्रामा फेरिएछ ।

पातलो दाल पाँचतारे बाक्लो दालमा फेरिएछ ।


अनि म ?

मेरो त पिँढीको बास पो बनिगयो ।

जिउँदो लास बनिगयो ।

जिउने दिन बाँकी कति छन् कति ।

हाडमासुको रास बनिगयो ।

अब त घरकाले पनि बोझ भारी ठान्ने भए ।

कसैले टेरपुच्छर लाउन गाह्रो साह्रो मान्ने भए ।


होस्, 

दिक्क नमान्, 

म छु नि, काले !

अब तँ र म त हो एकार्काका साथी ।

गोडा छिनिएर बेकार दरिएको म ।

लुतो लागेर घरबाट लखेटिएको तँ ।


नभुक् न, 

सुत् अब,

हाम्रो आवाज कसले पो सुन्छ यहाँ ?

हिनहिनाउँछ जित्नेको घोडा जहाँ !

कुर्लिन्छ जित्नेको घोडा जहाँ !!

*समाप्त*

(मिति: २०८१ श्रावण ४ गते नामी साप्ताहिकमा प्रकाशित)

Facebook Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *